Raptularz to barwna, historyczna księga z zapiskami bieżących spraw, ale też wydarzeń ważnych i doniosłych chwil, wokół których toczyło się życie rodu, a także całej wspólnoty. W ramach projektu cofnęliśmy się w czasie, by przypomnieć przemiany życia codziennego, kulturalnego i gospodarczego terenów Nowej Huty oraz pokazać jak daleko sięga ich historia. Dlatego wybraliśmy 10 ważnych dat obrazujących te przemiany, reprezentatywnych dla różnych epok i miejsc na terenie obecnej Nowej Huty (np. 1222 r. – powstanie Opactwa oo. Cystersów w Mogile, 1420 r. – budowa gotyckiego kościoła w Ruszczy, 1603 r. – powstanie dworu renesansowego w Branicach, 1949 r. – decyzja o budowie kombinatu i Nowej Huty, stanowiąca przerwanie ciągłości historycznej oraz potężną zmianę w krajobrazie). Projekt skoncentrowany był wokół 10 mało znanych, ale ważnych dat z lokalnej historii od średniowiecza do 1949 r., kiedy to zaczęto budować Nową Hutę wraz z kombinatem metalurgicznym. Polegał na stworzeniu interaktywnej, multimedialnej wystawy plenerowej z katalogiem i QR kodami kierującymi do dokumentacyjnych rejestracji audio-video, obudowanej programem z zakresu edukacji historycznej i patriotycznej. Ekspozycja była prezentowana w krużgankach zewnętrznych Opactwa Cystersów w Mogile i posłużyła do stworzenia narzędzi animacyjno-edukacyjnych stymulujących społeczność lokalną do aktywności w zakresie historii i kultury, takich jak: wycieczki historyczne, dokumentacyjne rejestracje audio-video, katalog wystawy, mobilne lekcje historyczne dla przedszkoli i klas 0-III.
Partner:
Opactwo oo. Cystersów w Mogile.
Patroni medialni:
TVP3 Kraków, Radio Kraków, Dwutygodnik Kraków.pl, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Głos. Tygodnik Nowohucki, Kalendarz Imprez Nowohuckich, Kulturatka, Głos Seniora, Rodzinny Kraków.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.
Zrealizowane wydarzenia:
WERNISAŻ MULTIMEDIALNEJ WYSTAWY PLENEROWEJ
16 lipca 2021 r., godz. 19:00 // Dziedziniec arkadowy Opactwa oo. Cystersów w Mogile, ul. Klasztorna 11
Multimedialna wystawa plenerowa. Główna oś narracji ekspozycji to 10 dat ważnych z perspektywy historii regionalnej do 1949 r. oraz ważnych dla lokalnego patriotyzmu. Wokół tych dat powstały segmenty narracyjne wystawy. Znalazły się w nich wyczerpujące opisy, ikonografia historyczna i współczesna oraz QR kody kierujące do 10 dokumentacyjnych rejestracji audio-video. Nagrania te stanowiły pogłębienie przekazu z wystawy o m.in. wywiady ze świadkami historii, kustoszami pamięci miejsc, rejestracje fragmentów życia codziennego wspólnoty odwołujące się do dawnych obyczajów.
ZWIEDZANIE OPACTWA OO. CYSTERSÓW I BAZYLIKI PW. KRZYŻA ŚWIĘTEGO W MOGILE
17 lipca 2021 r., godz. 10:00
Zwiedzanie obejmowało m.in. gotycką część opactwa z renesansowymi freskami Stanisława Samostrzelnika, kapitularz oraz refektarz, wirydarz z zegarem słonecznym. Uczestnicy wysłuchali opowieści o historii opactwa, duchowości cysterskiej oraz najważniejszych zbiorach sztuki sakralnej. Potem przeszli do Bazyliki Krzyża świętego, gdzie zobaczyli Retabulum ze Ścinawy oraz cudowny Krzyż Mogilski.
Spotkanie poprowadził o. Maciej Majdak OCist.
ZWIEDZANIE XV-WIECZNEGO KOŚCIOŁA PW. ŚW. BARTŁOMIEJA
18 lipca 2021 r., godz. 15:00
Zwiedzanie XV-wiecznego kościoła św. Bartłomieja, perły gotyckiej architektury drewnianej. Budowniczym świątyni był Maciej Mączka – krakowski snycerz, którego sygnatura widnieje na bogato zdobionym dekoracją roślinną ostrołukowym, gotyckim portalu z 1466 roku.
Spotkanie poprowadziła Jolanta Pawnik.
SPACER HISTORYCZNY PO CZYŻYNACH
24 lipca 2021 r., godz. 15:00
Spacer historyczny po Czyżynach, podczas którego uczestnicy zobaczyli ślady po dawnej wsi, zwiedzili kościół pw. Tadeusza Judy, teren dawnej stacji kolejowej, a także posłuchali opowieści o zmianie krajobrazowej i mentalnościowej, jaką była budowa lotniska Rakowice-Czyżyny na tych terenach.
Spotkanie poprowadził Maciej Miezian.
SPACER HISTORYCZNY PO PLESZOWIE
15 sierpnia 2021 r., godz. 10:00
Podczas spaceru uczestnicy zwiedzili cmentarz, kościół małej architektury, założenia parkowo-pałacowe oraz kapliczki. Ponadto omówiony został dawny układ urbanistyczny Pleszowa. Podczas spaceru usłyszeliśmy także historię pobytu Tadeusza Kościuszki w Pleszowie w 1794 r. oraz przyjrzeliśmy się lokalnym formom upamiętnienia tego wydarzenia.
Spotkanie poprowadził Piotr Kapusta.
ZWIEDZANIE ZAŁOŻENIA DWORSKIEGO W BRANICACH
21 sierpnia 2021 r., godz. 11:00
Pierwsza wzmianka źródłowa na temat Branic pojawiła się około 1250 roku. Teren ten przez wieki należał do rodu Gryfitów. Podczas spaceru uczestnicy zwiedzili wybudowany przez nich późnorenesansowy dwór, łączony z warsztatem Santiego Gucciego. Poznali także ekspozycję archeologiczną oraz dowiedzieli się o historii rodziny Badenich, którzy na terenie Branic wznieśli na początku XIX wieku klasyczny dworek polski.
Spotkanie poprowadziła Anna Kolasa.
SPACER HISTORYCZNY PO KRZESŁAWICACH
28 sierpnia 2021 r., godz. 15:00
Krzesławice pod koniec XVIII wieku należały do Hugona Kołłątaja (1750-1812). W 1876 roku dworek zakupił słynny krakowski artysta Jan Matejko za pieniądze uzyskane ze sprzedaży Benedyktowi Tyszkiewiczowi obrazu historycznego „Batory pod Pskowem”. W dworku krzesławickim powstało wiele dzieł malarza, jak choćby obraz „Kościuszko pod Racławicami”, do którego pozowali mu okoliczni mieszkańcy. Obecnie dworkiem opiekuje się Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych. Podczas spaceru uczestnicy zwiedzą także kościół pw. św. Jana Chrzciciela i Matki Boskiej Szkaplerznej. Zbudowana w latach 1633–1648 świątynia znajdowała się w Jaworniku koło Myślenic. Ówcześnie nosiła wezwanie Znalezienia i Podwyższenia Krzyża Świętego. W roku 1983 budynek został uszkodzony i zdewastowany, a w latach 1983–1986 przeniesiony do Krzesławic. Obok dworku Jana Matejki miał stanowić zaczątek planowanego w tym miejscu skansenu.
Spacer był okazją, żeby zobaczyć teren dawnej wsi, zabudowania szkoły ludowej oraz teren przewidziany w czasach PRL-u pod skansen.
Spacer poprowadził Maciej Miezian.
SPACER HISTORYCZNY PO ŁUCZANOWICACH
4 września 2021 r., godz. 15:00
Spacer po Łuczanowicach koncentrował się na historii gminy ewangelickiej oraz dziedzictwie rodziny Żeleńskich. Uczestnicy odwiedzili „kopiec Lutrów”, czyli cmentarz ewangelicki z 1787 roku. Omówiona została historia pałacu i ogrodu w Łuczanowicach, a co za tym idzie rodziny Mycielskich. Szczegółowo skupiono się na ich przedsiębiorstwie – mleczarni w Dojazdowie. Zaprezentowana została także ikonografia oraz obiekty pochodzące z tego zakładu. Po drodze z pałacu na cmentarz, uczestnicy zatrzymali się, by posłuchać o sakowym układzie urbanistycznym wsi oraz dziejach samej wioski, żyjącej w bezpośrednich relacjach do pałacu.
Spotkanie poprowadził Paweł Jakubiec – historyk, starszy kustosz dyplomowany, dyrektor Biblioteki Głównej Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.
SŁOWIAŃSKIE BÓSTWA I RYTUAŁY NA TERENIE NOWEJ HUTY W CZASACH PRZEDCHRZEŚCIJAŃSKICH – SPACER WOKÓŁ KOPCA WANDY
18 września 2021 r., godz. 15:00
Podczas spaceru skupiono się na mitologii Słowian. Omówiono kult Światowida, a także pozostałych bóstw z panteonu Słowian. W opowieść został wpleciony kopiec Wandy oraz jesienne rytuały Słowian. Spacer był ponadto ilustrowany ikonografią, przedstawiającą bóstwa słowiańskie oraz samych Słowian. Uczestnicy dowiedzieli się jak wyglądały te tereny nim dotarło na nie chrześcijaństwo.
Spacer poprowadziła dr Renata Leśniakiewicz-Drzymała – mediewistka, specjalizująca się w szeroko pojętej kulturze wikingów i Anglo-Sasów, ze szczególnym uwzględnieniem mitologii oraz relacji między dawnymi wierzeniami a chrześcijaństwem. Autorka książki pt. „Mitologia Północy. Funkcjonowanie wybranych elementów przedchrześcijańskich mitów w średniowiecznej kulturze chrześcijańskiej w świetle źródeł skandynawskich i anglosaskich”. Tłumaczka literatury staroislandzkiej (przełożyła na język polski Sagę o Völsungach, Opowieść o Norna-Geście oraz Opowieść o Sörlim).
Wydarzenie odbyło się w ramach Zajrzyj do Huty 2021.
